Leiden met je hart

Als het gaat over leiderschap valt er een hoop te lezen, te luisteren te kijken. De grote namen uit de geschiedenis van inspirerende leiders kennen we allemaal en hun voorbeeld kan je inspireren als leider in deze tijd.

Ook in de huidige tijd zijn er inspirerende leiders naar waar ik graag naar luister en volg. Misschien ken je Craig Groeschel? Hij heeft een podcast: de Leadership Podcast. Craig Groeschel is de oprichter en leider van Life.Church, een grote kerk in Amerika. Nu is een kerk leiden misschien in sommige facetten iets anders dan het leiden van een organisatie, toch zie ik ook grote overeenkomsten. Gisteren luisterde ik een deel van een podcast met als onderwerp hoe je een leider wordt waar mensen van houden. Gratis luistertip bij deze 😉

Het deed me denken aan de visie op leiderschap die ik ook uitdraag in trainingen, gebaseerd op het model van niveaus van leiderschap. Ik geloof in groeien in leiderschap, in leiders die zich ontwikkelen, vallen en weer opstaan. In menselijke leiders die anderen inspireren. Het gebeurt regelmatig dat ik leiders hoor zeggen dat zij staan voor natuurlijk leiderschap – je bent een leider of je bent het niet. Deels denk ik dat daar een kern van waarheid in zit. Toch zie ik ook het effect van goed en slecht leiderschap. Stilstaan is achteruitgang. Met de houding ‘ik hoef me niet zo nodig te ontwikkelen’ kom je nooit verder naar een volgend niveau. Althans, niet op een positieve en opgewekte manier. Je loopt tegen frustraties aan, je team(s) komt/komen niet verder, er ontstaan conflicten en je helpt een team niet groeien. Goed voorbeeld doet goed volgen, toch?

Er zijn veel manieren om je te kunnen ontwikkelen, trainingsprogramma’s, goede boeken, intervisie, podcasts, fouten maken (én sorry zeggen, leren en weer opstaan), etc. Als het blijft bij het volgen van een training, het leren van een methode en een ‘o ja moment’ verandert er niets in jouw visie en gedraag als leider. In de waan van alle dag word je dan gewoon weer meegesleept in lopende projecten, uitdagingen en wat je medewerkers van je vragen. Zonder dat er diep vanbinnen een vuurtje is gaan branden, geen groei plaatsvindt na het ‘o ja moment’ blijf je als leider hangen in een fase en daarmee jouw team ook.

Als je naar je eigen manier van leidinggeven en de verhouding van jouw team tot jou kijkt, waar herken je je dan in? Volgen mensen jou omdat jij de baas bent en zij wel moeten? Omdat je elkaar aardig vindt en mensen je graag willen volgen? Volgen ze jou om wat jij hebt gedaan voor de organisatie waarvoor jullie werken, of voor hen persoonlijk? Of is er een basis van positief respect, waarbij mensen je volgen om wie je bent en waar jij als mens voor staat? Daar zit nogal een verschil in! Leg deze naast de verschillende fasen van waar een team kan staan en in ontwikkeling is en je hebt een recept voor succes of problemen. Is daar wat aan te doen? Ja! Dat begint bij inzicht in jezelf, in je team en de uitwerking die jouw leiderschap op anderen heeft. Ik ben ervan overtuigd dat als jij je wilt ontwikkelen, wilt groeien en inspireert, je samen met je team successen boekt. Waar jij groeit, ontstaat groei. Je wordt een leider waarvan gehouden wordt, een leider die zelf van zijn teamleden houdt. Een leider die ruimte geeft aan nieuw leiderschap en anderen laat groeien.

Terug naar de podcast die me raakte. Geef jij om jouw medewerkers? Geef jij om jouw eigen ontwikkeling als mens en als leider? Waar klopt jouw hart van en voor? Jouw titel van ‘leider’ helpt misschien als je start als leider en het kan zeker zorgen dat mensen je volgen (ze zullen wel moeten), maar ik daag je uit om verder te kijken, om te groeien en vanuit je hart te geven wat je in je hebt!

Luister zelf

De kracht van weerstand

Geen enkele organisatie ontkomt eraan: veranderen. Of het nu gaat om een grote verandering of een kleine, eens in de zoveel tijd veranderen dingen in een organisatie. Of het nu gaat om de aansturing of leiding, de missie, de manier waarop gewerkt wordt, collega’s of strategie; veranderen is onoverkomelijk.

Misschien werk je voor een organisatie waarin medewerkers staan te springen en te juichen als er een verandering wordt aangekondigd. Maar veel groter is de kans dat er niemand enthousiast is, of wat vaker voorkomt: er ontstaat weerstand.

Weerstand kent vele vormen en uitingen: klagen, ontwijken, manipuleren, boosheid en frustratie. Met alle gevolgen van dien… Weerstand levert over het algemeen in teamsamenwerkingen weinig positiefs op. Toch kan het iets opleveren… Ik las eens dat weerstand – naast dat het vaak niet als prettig wordt ervaren – het ook iets positiefs kan zeggen: namelijk dat iemand nog geeft om de zaak. Als het medewerkers of teamleden niets kan schelen en zij niet intrinsiek betrokken zijn halen ze misschien de schouders op en gaan gewoon door. Een uiting van weerstand geeft iets weer van de betrokkenheid bij of het geven om de boom waaraan geschud wordt.

Interessant is te weten waar de weerstand vandaan komt en te luisteren naar het verhaal. Wat ik vaak zie gebeuren is een opstandige of verklarende reactie op weerstand. Men klaagt, het management legt uit en probeert te overtuigen. Terwijl het simpeler kan door te vragen “vertel me eens wat meer” of “leg eens uit…”. De meeste mensen hebben moeite met veranderingen en ergens is het goed om niet met alle winden mee te waaien. Het antwoord op “vertel eens wat meer” kan je als leider verder helpen en inzicht geven waar je winst kunt behalen en waar je teamleden mee verder kunt helpen. Er is veel geschreven over het begeleiden van veranderingen en de vele aspecten die daarbij van belang zijn. Je kunt erachter komen dat er misschien een stap mist in het veranderproces, bijvoorbeeld dat er een stuk visie of een plan wordt gemist. Onzekerheid over wat het resultaat van de verandering wordt roept weerstand op.

Deze weerstand is op te lossen door strategisch te veranderen en daarbij alle stappen van verandermanagement te doorlopen. Een andere oorzaak van weerstand kan een meer psychologische lading hebben, zoals het onvoldoende ervaren van betrokkenheid, het niet gezien voelen als teamlid, voelen dat je positie in het team of organisatie wankelt of het idee hebben dat je als medewerker niet voldoende competent bent om na de verandering nog van waarde te zijn. Wat dan zeker niet helpt is bagatelliseren, negeren of de weerstand onder het figuurlijke vloerkleed vegen. Het gesprek, luisteren (écht luisteren), ruimte geven en onzekerheden op tafel leggen zijn de enige manier om hierin samen op te trekken en weerstand om te zetten in kracht.

Weerstand is niet het ‘probleem’. De reden achter weerstand, daar heb ik graag de aandacht voor. Niet altijd wat er gezegd wordt, maar juist wat daarachter schuilt aan motivatie, ideeën, angsten, drijfveren en vragen. Ik wens je mooie gesprekken en verandering door dialoog!

Intercollegiaal evalueren

In veel organisaties is het een jaarlijks terugkerend moment: het jaargesprek, het goede gesprek, het evaluatiegesprek, het beoordelingsgesprek of geef het een naam…
In een snelle samenvatting komt het neer op: leidinggevende spreekt met medewerker, leer- en groeidoelen worden besproken, soms nog samengevat in een plan en de realiteit van elke dag komt daarna weer om de hoek kijken.

De laatste jaren is er wel het één en ander veranderd merk ik in de organisaties waarvoor ik mag werken. Het eenzijdige beoordelingsgesprek veranderd in een tweegesprek met oog voor elkaar en de samenwerking. Toch blijft het misschien voelen als een verplicht nummertje? Ik herinner zelf nog een organisatie waar ik een ‘goed gesprek’ had met mijn leidinggevende. Eens per jaar… Het idee was goed: op een laagdrempelige manier met elkaar praten over hoe ‘het’ gaat. En met ‘het’ werd dan het werk bedoeld. Je mocht (lees: moest) het gesprek als medewerker zelf inplannen, het mocht wel plaatsvinden in een ontspannen setting en je mocht zelf ook eigen gesprekspunten aandragen. Tot zover de vrijblijvendheid. Het gesprek moest er toch komen, want er moest een verslag in het personeelsdossier. De leidinggevende verviel weer in het oude patroon van hoe het altijd is gegaan en achteraf had ik eigenlijk alleen de visie van de leidinggevende gehoord over hoe ‘het’ gaat maar had ik geen idee wat er de dag van morgen anders zou moeten of mogen.

In de afgelopen jaren heb ik gewerkt aan een instrument waarmee de medewerker centraal staat, als onderdeel van een groter geheel: het team. Als je ervan uitgaat dat elke medewerker bijdraagt aan het resultaat van het team, op welke manier dan ook, kan het onmogelijk de leidinggevende alleen zijn die bepaald op welke manier deze bijdrage ten goede (of kwade) komt. Hoe waardevol kan het zijn dat je als medewerker directe feedback krijgt van elke collega die dit wil geven en dat je zelf de kans krijgt om ook je collega’s kan laten ervaren welke waarde zij hebben? Ik denk dat dit van grote waarde is en de uitwerking daarvan zie ik terug in teams die werken met mijn intercollegiale manier van evalueren en - misschien nog wel belangrijker - vooruit kijken.

Hoe werkt intercollegiaal evalueren?

  • Elke collega kan inloggen in een digitale omgeving.
  • Daar geef je aan over welke collega’s je een evaluatie wilt invullen.
  • Je beantwoord vragen over de collega (die op maat zijn gemaakt voor de organisatie en passend bij de doelen die het team heeft).
  • Er is bij elk onderdeel ruimte om een eigen onderbouwing te schrijven.
  • De evaluaties worden verzameld en verwerkt tot een persoonlijk rapport.
  • De medewerker ontvangt dit rapport en in een intervisiesetting wordt, onder leiding van een gespreksleider, de feedback besproken op een passende manier.

Ben je er dan? Nee! Wat mij betreft niet. Zolang dit een eenmalige jaarlijkse evaluatie blijft wordt niet elk potentieel in een team benut en blijven kansen liggen. Ik geloof in de kracht van doen. Op een basis van openheid en vertrouwen als team samen opbouwend en kritisch kijken naar het team, de doelen maar ook naar het individu is een doorlopend proces. Het vraagt om krachtig leiderschap om dit uit te dragen en te begeleiden. Niet eens per jaar, maar in die realiteit van elke dag.

Je hebt misschien nog vragen, zoals…

Hoeveel tijd kost het invullen van een evaluatie per teamlid?

Afhankelijk van de hoeveelheid vragen (die we samen op maat bepalen) kost het invullen ongeveer 20 minuten. Er is een mogelijkheid met alleen scores/waarden te werken, dan ben je snel klaar. Mijn aanbeveling is altijd om ook een toelichting of onderbouwing te geven, zodat de ontvanger de feedback beter kan begrijpen.

Is elk teamlid verplicht een evaluatie in te vullen?

Nee, een teamlid kan er ook voor kiezen om geen evaluatie in te vullen. Maar – een grote maar – als iemand niemand feedback wil geven is dat ook interessant en zou ik benieuwd zijn wat daarachter zit.

Gebeurt het invullen anoniem?

Dat kan zeker! In teams die hier net mee beginnen, die minder gewend zijn feedback te geven of waar veel onderliggende problemen spelen raad ik altijd aan de feedback anoniem te geven. Bij stabiele teams die goed samenwerken is het mijn grote aanbeveling de mogelijkheid te geven om de feedback openlijk te geven. Ik geloof in persoonlijke feedback en de positieve uitwerking daarvan, maar niet elk team is daar klaar voor. Ik kijk graag met je mee wat voor jouw team passend kan zijn!

Wat levert deze manier van evalueren op?

Los van feedback, groeiend vertrouwen en een diversiteit aan blik op het teamlid vind ik de grootste meerwaarde dat het team samen verantwoordelijk wordt gesteld voor de successen en de leerpunten van het team. Teamleden kunnen elkaar ondersteunen, helpen en een positieve bijdrage leveren aan de ontwikkeling van elkaar. Nogmaals, dit vraagt ook om goede begeleiding en als deze er is weet ik zeker dat de teamresultaten en het werkplezier zullen groeien!

Is deze manier van evalueren wel persoonlijk genoeg?

Als je alleen een rapportje uitdraait en die voorleest: nee zeker niet! Maar als de feedback een opstap is naar een open gesprek, waarin het teamlid centraal staat en de kans krijgt te groeien (zowel van de positieve feedback als eventuele ontwikkelmogelijkheden) en je elkaar ziet als team kan het haast niet persoonlijker.

Waar kan dit mis gaan?

In teams waar veel onder de oppervlakte speelt (of erboven) kan deze vorm van evalueren een kwestie van modder gooien worden. Deze vorm is dus ook niet geschikt voor alle teams. Soms is er eerst iets anders nodig,

Ook kan er een focus op de negatieve feedback komen liggen, als dit proces niet goed begeleid wordt. De meerwaarde ligt juist in de ontwikkeling die een teamlid door kan maken en de bijdrage die een teamlid levert aan het hele team, niet op goed of fout. Daarom is goede begeleiding erg belangrijk.
Geschreven tekst wordt altijd anders begrepen dan een open gesprek en directe communicatie. Daarom is het rapport niet leidend, maar het gesprek over de inhoud. Dat gesprek kan op meerdere manieren. Samen met jou kijk ik graag naar wat passend is binnen jouw team of organisatie.

Enthousiast geworden?

Ik hoop het! Wil je net als ik graag af van de last van een standaard beoordelingsgesprek en actief aan de slag met het potentieel van jouw team? Reageer dan hieronder zodat we samen kunnen kijken op welke manier ik jou (of jullie) kan ondersteunen.